Bij veel senioren komt een hoge bloeddruk voor. Vaak wordt dit pas ontdekt als er klachten zijn en wordt daarna ingegrepen met medicijnen die weer voor complicaties zorgen. Vandaar dat voorkomen van een hoge bloeddruk de aanbeveling verdient. Wij leggen uit hoe het nou zit met de bloeddruk en hoe je deze op een gezond niveau kunt houden.
Wat is de bloeddruk?
De bloeddruk is niets meer dan de druk op de bloedvaten als het hart het bloed in de vaten pompt. Het bloed wordt hierdoor rondgepompt om zo de organen en spieren van bloed te voorzien. De bloeddruk kan door het samentrekken en ontspannen van spiertjes rondom de bloedvaten veranderen. Trekken deze spiertjes samen dan gaat de bloeddruk omhoog, verslappen ze dan daalt hij. De bloeddruk wordt ook bepaald door de hoeveelheid bloed die rondgepompt wordt en de kracht waarmee het hart dit doet. Daarnaast is er nog de invloed van hormonen die de bloeddruk kan doen veranderen, denk bijvoorbeeld aan een opeens stressvolle situatie die zich voordoet waardoor de afgifte van adrenaline stijgt waardoor de bloeddruk ook omhoog schiet. Ook inspanning zorgt voor een hogere bloeddruk, dit komt omdat je spieren dan meer zuurstof en energie nodig hebben.
Gedurende de dag wisselt de bloeddruk constant omdat je bijvoorbeeld op het ene moment meer beweegt dan het andere. Toch is er een patroon zichtbaar van in de ochtend een lage bloeddruk die gedurende de dag oploopt en die vervolgens daalt om ’s avonds weer wat toe te nemen.
Welke bloeddruk is gezond
Bij het meten van de bloeddruk wordt er altijd gekeken naar de bovendruk en onderdruk. Je kunt ook thuis eenvoudig je bloeddruk meten met een goede bloeddrukmeter. Het ritme van het slaan van het hart zorgt voor de verschillende soorten druk. Bij de bovendruk (systolische druk) wordt gemeten wat de bloeddruk is bij het rondpompen of samentrekken van het hart. De onderdruk (diastolische druk) is de druk tijdens het rustmoment tussen twee samentrekkingen van het hart, dus als de druk op de bloedvaten afneemt. De bloeddruk wordt altijd uitgedrukt in deze twee waardes, de systolische en diastolische druk. Waarschijnlijk heb je wel eens iemand gehoord die het had over een bloeddruk van 140 om 90, dat wil zeggen dat de bovendruk, of systolische druk 140 mm/HG is en de onderdruk, oftewel de diastolische druk, 90 mm/HG. De mm/HG staat voor de millimeters kwik, een waarde die afkomstig is uit de tijd dat de bloeddruk met kwikbloeddrukmeters werd gemeten. Het aantal millimeters dat het kwik steeg bepaalde de hoogte van de bloeddruk. Tegenwoordig wordt er gemeten met moderne apparatuur, maar de meeteenheid is bewaard gebleven.
| Bovendruk | Onderdruk | |
| Optimale bloeddruk | 120 | 80 |
| Gezonde bloeddruk* | < 140 | < 90 |
| Lage bloeddruk | < 90 | < 60 |
| Hoge bloeddruk | 140-160 | 90-100 |
| Zeer hoge bloeddruk | > 160 | > 100 |
* Voor senioren (boven de 65) ligt de grenswaarde hoger, hier gaan we uit van 150 tot 160 mm/Hg
In de tabel zie je welke bloeddruk gezond is en welke te laag is en welke te hoog. Eigenlijk komt alleen een verhoogde onderdruk nooit voor, deze is in de meeste gevallen gekoppeld aan een hoge bovendruk.
Lage bloeddruk
Een lage bloeddruk zorgt er voor dat het bloed minder goed het lichaam wordt rondgepompt. Sommige delen van het lichaam krijgen daardoor niet voldoende zuurstof toegevoerd. Je merkt dit het eerste als de hersenen minder zuurstof krijgen. De klachten die optreden bij lage bloeddruk zijn duizeligheid, licht worden in het hoofd en flauwvallen. Een lage bloeddruk zorgt wel voor klachten, maar vormt geen risico voor hart- en vaatziekten.
De oorzaken van lage bloeddruk zijn divers. Van nature is de bloeddruk ’s nachts al lager, maar ook met warm gaan de bloedvaten verder open staan waardoor de druk op de bloedvaten minder wordt. Ook kan een lage bloeddruk voorkomen bij koorts, vochtverlies en medicijngebruik.
Val je vaak flauw? Dan kan een lage bloeddruk de oorzaak zijn en is het aan te raden een bezoek te brengen aan de huisarts of een bloeddrukmeter te kopen en eerst te checken hoe je bloeddruk er voor staat.
Hoge bloeddruk
Een hoge bloeddruk, ook wel hypertensie, zorgt voor een grote druk op de bloedvaten waardoor beschadigingen aan de vaatwand kunnen ontstaan. Aan deze beschadigingen hechten zich makkelijker lichaamscellen en vet waardoor de vaten vernauwen. Zo’n vernauwing kan scheuren en een bloedvat afsluiten, hierdoor kunnen gevaarlijke hart- en herseninfarcten ontstaan. Naast hart- en vaatziekten heeft hypertensie ook een nadelig effect op de nieren en de ogen.
In Nederland heeft 15% van de volwassen bevolking een verhoogde bloeddruk. Hypertensie is niets iets dat je merkt aan bepaalde symptomen, je kunt heel normaal leven, maar wel een te hoge bloeddruk hebben. Vandaar dat het verstandig is om regelmatig je bloeddruk te (laten) meten, vooral senioren, diabetici, mensen met nierproblemen en hart- en vaatziekten. Het meest ideaal is het om thuis met een elektronische bloeddrukmeter de metingen te verrichten. Het voordeel is dat het op het moment kan dat het jou uitkomt en je meet in een vertrouwde omgeving. Het blijkt dat bloeddrukmetingen in een medische setting vaak hoger uitvallen omdat er dan stress en spanning van invloed is op de bloeddruk.
Wat kun je zelf doen om je bloeddruk op gezond niveau te krijgen en houden?
Om de bloeddruk op een gezond niveau te houden en zo fit en gezond oud te worden, is de levensstijl van grote invloed. Het mooie is dat je hier zelf invloed op hebt. Een gezonde levensstijl zorgt natuurlijk niet alleen voor een goede bloeddruk, maar heeft nog veel meer positieve effecten op het lichaam, maar in dit artikel focussen we op de positieve effecten voor de bloeddruk.
Wat kun je zelf veranderen?
- Stoppen met roken
- Afvallen bij overgewicht
- Alcohol inname beperken
- Voldoende bewegen (minimaal een half uur per dag)
- Gezond en minder zout eten
Sommige van deze veranderingen zijn best groot en soms niet makkelijk, maar de voordelen wegen hier zeker tegen op. Zijn er meerdere factoren die je aan wilt pakken, wees je dan vooral bewust van de voordelen van het aanpassen van je levensstijl. Schrijf deze positieve effecten ook op, zodat je ze als houvast hebt en op moeilijke momenten terug kunt lezen. Neem ook kleine stapjes en laat je inspireren door anderen die ook hun levensstijl hebben veranderd. Mocht je hulp nodig hebben, bespreek het eens met je huisarts, die kan je doorverwijzen naar instanties en professionals om je levensstijl positief te veranderen.
Lees ook osteoporose voorkomen met voeding en beweging
