Dat overgewicht de kans op gezondheidsproblemen zoals hartziekten, beroertes, diabetes type 2, artritis en verschillende soorten kanker verhoogt, is inmiddels bekend. Uit nieuw onderzoek blijkt dat het ook de veroudering van de hersenen kan versnellen. Onderzoekers ontdekten dat overgewicht en een vetrijk dieet de bloedvaten in de hersenen van muizen beschadigen, wat leidt tot een verminderde zuurstoftoevoer naar de hersencellen en tot cognitieve achteruitgang, zoals dementie.
Overgewicht is wereldwijd een groeiende zorg voor de volksgezondheid. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie had in 2022 16% van de mensen wereldwijd obesitas. In 2023 had in Nederland 50% van de inwoners boven de 18 jaar matig of ernstig overgewicht. Hiervan is sprake bij een Body Mass Index van 25 of hoger.
Mensen met overgewicht lopen meer risico op gezondheidsproblemen, en deze risico’s nemen toe naarmate iemand meer overgewicht heeft. Obesitas verhoogt de kans op meerdere gezondheidsaandoeningen, waaronder:
- hart- en vaatziekten (voornamelijk hartziekten en beroertes)
- diabetes type 2
- aandoeningen van het bewegingsapparaat zoals osteoartritis
- sommige kankersoorten (endometrium, borst- en darmkanker)
Een recente studie suggereert dat obesitas ook de veroudering van de hersenen kan versnellen en tot cognitieve achteruitgang kan leiden. Deze studie toonde aan dat obesitas de bloedvaten in de hersenen beschadigt, waardoor deze minder goed in staat zijn bloed en zuurstof naar de hersenen te vervoeren, wat uiteindelijk kan leiden tot cognitieve verslechtering en dementie.
Het onderzoek richtte zich op muizen die een vetrijk dieet kregen. Bij muizen die een dieet met 60% vet volgden, zagen de onderzoekers een toename in celveroudering in de bloedvaten, vergeleken met muizen die een normaal dieet volgden. Dit wijst erop dat obesitas en ongezonde eetgewoonten bijdragen aan de ophoping van schade in bloedvaten, wat de zuurstoftoevoer naar bepaalde hersengebieden vermindert en uiteindelijk kan leiden tot cognitieve verslechtering.
Verder bleek uit de studie dat het verminderen van deze verouderde cellen in de hersenen van obese muizen hun cognitieve functie kon verbeteren. Dit suggereert dat het aanpakken van obesitas-gerelateerde hersenproblemen door het verwijderen van deze cellen een mogelijke strategie kan zijn.
Het behouden van een gezond gewicht, of het verliezen van gewicht voor mensen met obesitas, helpt cerebrovasculaire en cognitieve veranderingen op oudere leeftijd te voorkomen. Het verminderen van overgewicht kan ontstekingen en oxidatieve stress verminderen welke beide betrokken zijn bij schade aan de bloedvaten en cognitieve achteruitgang. Daarnaast ondersteunt een gezond gewicht de algehele fysieke gezondheid, die nauw verbonden is met de gezondheid van de hersenen.
Het handhaven van een gezond gewicht door middel van een juiste voeding en lichaamsbeweging kan essentieel zijn voor het behouden van vasculaire gezondheid en cognitieve functie naarmate we ouder worden. Naast regelmatige lichaamsbeweging en een algemeen gezond voedingspatroon worden sommige specifieke voedingsmiddelen en voedingsstoffen onderzocht op hun positieve effecten op de vasculaire gezondheid, zoals blauwe bessen, pruimen, rode bieten, granaatappelsap en omega-3 vetzuren die in vis, noten en zaden gevonden worden. Deze voedingsmiddelen kunnen de bloedstroom verbeteren, ontstekingen verminderen en beschermen tegen oxidatieve stress.
