Goed slapen is cruciaal voor je gezondheid en welzijn. Maar hoe weet je of jouw slaap echt van goede kwaliteit is? Nieuw onderzoek heeft vijf verschillende slaapprofielen ontdekt die laten zien hoe de manier waarop je slaapt samenhangt met je mentale en lichamelijke gezondheid.
Vijf unieke slaapprofielen
Onderzoekers uit Canada en Singapore hebben de slaap, leefstijl en hersenactiviteit van 770 gezonde volwassenen tussen de 22 en 36 jaar onderzocht. Ze gebruikten vragenlijsten en hersenscans (MRI’s) om verbanden te vinden tussen slaappatronen, hersenactiviteit en gezondheid.
Het onderzoek, gepubliceerd in PLOS Biology, laat zien dat elk slaapprofiel zijn eigen kenmerken heeft — zowel in gedrag als in de organisatie van hersennetwerken.
De vijf profielen op een rij
1. Slechte slaapkwaliteit
Mensen in dit profiel hebben moeite met inslapen, ervaren veel slaapstoornissen en voelen zich overdag vermoeid. Dit profiel hangt samen met angst, stress, depressie en somatische klachten.
2. Overdag vermoeid zonder slaapklachten
Deze groep heeft weinig klachten over hun slaap, maar wél last van concentratieproblemen, zoals bij ADHD. Ze scoren lager op consciëntieusheid en ervaren meer stress en boosheid.
3. Gebruik van slaapmedicatie
Dit profiel kenmerkt zich door het regelmatig gebruik van slaapmiddelen. Deelnemers scoren lager op geheugen- en emotietaken, maar zijn vaak tevredener over sociale relaties.
4. Te weinig slaap (minder dan 6–7 uur per nacht)
Gebrek aan slaap leidt tot tragere reacties, minder nauwkeurigheid en slechtere cognitieve prestaties. Deze groep vertoont vaker agressiever gedrag en lagere scores op vriendelijkheid.
5. Slaapstoornissen door wakker worden of ademhalingsproblemen
Deze groep wordt ’s nachts vaak wakker, bijvoorbeeld door pijn, een volle blaas of ademhalingsproblemen. Ze scoren slechter op cognitieve tests, vertonen meer angst en impulsiviteit en hebben vaker middelengebruik.
Slaap en hersenactiviteit
Elk profiel laat een uniek patroon zien in de verbindingen tussen hersengebieden. Vooral de netwerken die betrokken zijn bij motoriek en visuele functies laten afwijkingen zien bij mensen met een verstoord slaappatroon.
De onderzoekers benadrukken dat verder onderzoek nodig is om precies te begrijpen hoe hersenactiviteit en slaapgedrag elkaar beïnvloeden.
Volgens dr. Valeria Kebets, mede-auteur van de studie, “laat dit onderzoek zien dat slaap meerdere dimensies heeft. Bepaalde aspecten van slaap zijn specifiek verbonden met mentale gezondheid en cognitieve prestaties.”
Waarom dit belangrijk is
De vijf profielen werden gevonden bij gezonde jonge volwassenen, zonder psychische aandoeningen. Dit betekent dat slaappatronen mogelijk vroegtijdige signalen kunnen geven van toekomstige gezondheidsproblemen. Daarmee kan slaaponderzoek helpen bij gerichte preventie en persoonlijke behandelingen.
Tips voor een betere nachtrust
Volgens de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) heeft een volwassene minstens 7 uur slaap per nacht nodig. Dit zijn praktische tips om je slaapkwaliteit te verbeteren:
- Beweeg dagelijks: 20–30 minuten matige inspanning helpt, maar vermijd intensieve training vlak voor het slapengaan.
- Gebruik een goed matras dat comfortabel en ondersteunend is.
- Beperk alcoholgebruik in de avond; het kan je slaapcyclus verstoren.
- Eet of drink niet te veel vlak voor het slapen, om indigestie of nachtelijk toiletbezoek te voorkomen.
- Ga elke dag rond hetzelfde tijdstip naar bed en sta op een vast moment op.
- Zorg voor een rustige slaapkamer: koel (ongeveer 18–20°C), donker en stil.
- Ontspan voor het slapengaan met meditatie, een boek of zachte muziek.
- Leg je telefoon op tijd weg en vermijd schermgebruik in het laatste uur voor je naar bed gaat.
Regelmaat is de sleutel. Beperk alcohol, drugs en schermtijd voor het slapengaan. Houd vaste tijden aan voor slapen en opstaan.
